Patron nagrody | www.torun.pl

Serduszko w kolorze ukraińskiej flagi - niebieski i żółty, poziomy pas.

Flaga Unii Europejskiej. Żółte gwiazdki ułożone w okrąg na niebieskim tle. Pod flagą napis Unia Europejska.

Toruń

Patron nagrody

Samuel Bogumił Linde, portretSAMUEL BOGUMIŁ LINDE (1771-1847)
wybitny językoznawca, bibliograf i pedagog, autor słynnego 6-tomowego Słownika Języka Polskiego.

Urodził się 24 kwietnia 1771 r. w Toruniu w średnio zamożnej rodzinie mieszczańskiej. Jego ojciec - mistrz ślusarski Jan Jacobson Lindt, który osiedlił się w Toruniu ok.1749 r., był z pochodzenia Szwedem, zaś matka Barbara Anna była córką niemieckiego kamieniarza J.A. Langenbana, który przybył do Torunia z niemieckiego Coburga ok. 1730 r.

Samuel Bogumił wychowywał się w atmosferze przenikania i konfrontacji wyznań, języków i kultur. Naukę rozpoczął w Szkole Nowomiejskiej, a od 1783 r. w toruńskim Gimnazjum Akademickim, którego tradycja  oświeceniowa w zasadniczy sposób wpłynęła na rozwój jego zainteresowań językoznawczych, także w zakresie języka polskiego. W swoich wypowiedziach autobiograficznych wielokrotnie wyrażał wdzięczność wobec tej szkoły i z sentymentem wypowiadał się o jej profesorach.

Po wczesnej śmierci ojca tylko dzięki pomocy brata Jana Wilhelma - kaznodziei polskiego i niemieckiego w Gdańsku, młody Linde uzyskał stypendium i rozpoczął studia w Lipsku  (1789). Oficjalnym kierunkiem studiów  była teologia, ale zainteresowania Lindego koncentrowały się wokół nauk filologicznych. Już w 1791 r., przy poparciu swoich profesorów, filologów A.W. Ernestiego oraz J.A.Dathe, objął wakujące stanowisko lektora języka polskiego na Uniwersytecie Lipskim. W staraniach o tę posadę zadeklarował polski jako język macierzysty i załączył pochwalne zaświadczenie pastora Jana Jezewiusza, ówczesnego nauczyciela języka polskiego z Torunia.

Kiedy po przegranej wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 r. Lipsk i Drezno stały się ośrodkami emigracji twórców i obrońców Konstytucji 3 Maja, Linde został współpracownikiem polskich polityków. Przetłumaczył na niemiecki „Powrót posła” J.U. Niemcewicza, a także przygotował niemiecką wersję dzieła „O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja”, opracowanego przez przywódców emigracyjnych dla propagowania walki o niepodległość. Włączył się aktywnie w przygotowania do insurekcji kościuszkowskiej u boku Hugona Kołłątaja. Po upadku insurekcji, mimo odejścia od aktywności politycznej, Linde wciąż obracał się w kręgach polskiej elity umysłowej (I. Potocki, A.K. Czartoryski, T. Czacki).

W latach 1795-1803, dzięki mecenatowi J.M. Ossolińskiego zajął się intensywną pracą językoznawczą i bibliotekarską. Gromadził i opracowywał zbiory późniejszego Ossolineum, jednej z najlepszych polskich bibliotek XIX w. Pod okiem Ossolińskiego, uczonego arystokraty i erudyty, zaczął przygotowania do opracowania słownika zapoznając się dogłębnie z dziejami polskiego piśmiennictwa i językoznawstwa.

W 1804 r. powierzono Lindemu stanowisko rektora tworzonego Liceum Warszawskiego, najważniejszej szkoły w stolicy pozbawionej uniwersytetu pod rządami Prusaków. Tak zaczął się najdłuższy, ponad czterdziestoletni okres życia Lidego (1804-47), wypełniony intensywną działalnością pedagogiczną na stanowisku rektora Liceum, aktywnością publiczną oraz kontynuacją prac nad słownikiem. W okresie Królestwa Kongresowego Linde zorganizował i kierował Biblioteką Publiczną, pełniącą rolę Biblioteki Narodowej. Był członkiem, a następnie dyrektorem Izby Edukacyjnej kierującej sprawami oświaty Księstwa Warszawskiego i wówczas żywo interesował się losami gimnazjum toruńskiego. Działał we władzach oświatowych Królestwa Polskiego i kierował oświatą w dobie powstania listopadowego. W 1835 odszedł ze służby publicznej poświęcając się pracy naukowej.

W życiu osobistym Lindego panowała atmosfera surowej, luterańskiej religijności. W 1804 roku ożenił się z Ludwiką Bürger, a po jej śmierci z Luizą Nusbaum. Obie żony wywodziły się z warszawskiej gminy luterańskiej, w której Linde odgrywał znaczną rolę. Córka Lindego Ludwika Górecka (1815-1900) była działaczką społeczną i filantropijną, fundatorką nagrody Akademii Umiejętności w Krakowie za najlepsze prace z dziedziny językoznawstwa.

Na obfity i różnorodny dorobek naukowy S.B. Lindego składają się prace bibliograficzne i słownikowe, rozprawy z językoznawstwa i piśmiennictwa, przekłady i prace edytorskie. Był autorem wielotomowej bibliografii Bibliotheca Polonica. Do historii przeszedł przede wszystkim jako twórca monumentalnego Słownika Języka Polskiego, opublikowanego w latach 1807-14 w 6 tomach, a po raz drugi w latach 1854-60, już po śmierci Lindego, jako wydanie „poprawione i pomnożone”. Było to dzieło epokowe, największy objętościowo słownik języka polskiego, liczący w 6 tomach ponad 4600 stron dużego formatu, zawierający 60 tys. haseł opatrzonych 200 tys. cytatów. W ówczesnej Europie dzieło to nie miało sobie równych pod względem bogactwa materiału leksykograficznego i służyło za wzór dla innych słowników języków słowiańskich.

Dokonania Lindego były znane w całej Europie. Za pracowitość i wytrwałość przyjęły go w poczet członków liczne  towarzystwa naukowe m.in. w Warszawie, Pradze, Petersburgu, Getyndze, Berlinie, Królewcu, Paryżu i Kopenhadze. Był członkiem honorowym uniwersytetów wileńskiego i krakowskiego, wykładał na Uniwersytecie Warszawskim. W 1844 roku otrzymał dyplom honorowego obywatelstwa miasta Torunia.

Zmarł 8 sierpnia 1847 r. w Warszawie i jest pochowany na tamtejszym cmentarzu ewangelicko-augsburskim.

Najczęściej czytane aktualności

  • Otwieramy lewoskręt przy Poznańskiej
    Drogi, Miasto
    W najbliższy piątek (29.03) o godzinie 15.00 zostanie otwarty dla ruchu lewoskręt z ulicy Poznańskiej w ulicę Prüfferów. Nowa infrastruktura zwiększy bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu drogowego (m.in. poprzez wykonanie azylu na przejściu dla pieszych), a także poprawi płynność ruchu w tym miejscu.
  • Na zdjeciu: prezydent stoi ze sportowcami, którym wręczył nagrody
    Miasto, Sport
    Toruńscy sportowcy i trenerzy odebrali nagrody od miasta Torunia za swoje osiągnięcia w roku 2023 na arenach krajowych i międzynarodowych.
  • Na zdjeciu: prezydent Michał Zaleski wyjmuje z koszyka wiklinowego mazurki i podaje seniorom
    Miasto
    Toruńscy seniorzy spotkali się na tradycyjnym śniadaniu wielkanocnym zorganizowanym przez Toruńskie Centrum Usług Społecznych. Gospodarzem spotkania był prezydent Michał Zaleski.
  • Na zdjeciu: ławki i krzesła w sali lekcyjnej, w tle tablica i mapa
    Miasto
    Podczas najbliższej sesji 4 kwietnia 2024 r. radni zajmą się propozycją zmian wysokości niektórych składników wynagrodzeń w jednostkach oświatowych.
  • Na zdjęciu: biały autobus miejski
    Miasto, MZK
    W związku z udostępnieniem dla ruchu kołowego ulicy Poznańskiej na odcinku od ul. Hallera do ul. Drzymały od piątku 29 marca 2024 r. wprowadzone zostaną zmiany w rozkładach jazdy niektórych linii komunikacji miejskiej.
  • Święcenie pokarmów na Rynku Staromiejskim
    Miasto
    W Wielką Sobotę, 30 marca 2024 r. na Rynku Staromiejskim w Toruniu odbędzie się uroczyste święcenie pokarmów z udziałem biskupa toruńskiego Wiesława Śmigla oraz prezydenta miasta Michała Zaleskiego.
  • Toruńscy seniorzy spotkali się na tradycyjnym śniadaniu wielkanocnym zorganizowanym przez Toruńskie Centrum Usług Społecznych. Gospodarzem spotkania był prezydent Michał Zaleski.
  • W Wielką Sobotę, 30 marca 2024 r. na Rynku Staromiejskim w Toruniu odbędzie się uroczyste święcenie pokarmów z udziałem biskupa toruńskiego Wiesława Śmigla oraz prezydenta miasta Michała Zaleskiego.
  • W najbliższy piątek (29.03) o godzinie 15.00 zostanie otwarty dla ruchu lewoskręt z ulicy Poznańskiej w ulicę Prüfferów. Nowa infrastruktura zwiększy bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu drogowego (m.in. poprzez wykonanie azylu na przejściu dla pieszych), a także poprawi płynność ruchu w tym miejscu.
  • Zakończyła się przebudowa skrzyżowania ulic Podgórnej z Wiązową. Powstało tu wyniesione skrzyżowanie. We wtorek 26 marca 2024 r. około godziny 16:00, po zakończeniu ostatnich prac porządkowych, zostanie udostępnione do ruchu.
  • W okresie Świąt Wielkanocnych w Toruniu będzie inaczej funkcjonowała komunikacja miejska.
  • Zbliża się 19. edycja Trendowni – konferencji poświęconej trendom w sieciach dostaw i produkcji. Jedno z ważniejszych spotkań branży logistycznej w Polsce odbędzie się w dniach 24-25 kwietnia 2024 r. w Copernicus Toruń Hotel.
  • W związku z udostępnieniem dla ruchu kołowego ulicy Poznańskiej na odcinku od ul. Hallera do ul. Drzymały od piątku 29 marca 2024 r. wprowadzone zostaną zmiany w rozkładach jazdy niektórych linii komunikacji miejskiej.
  • Stowarzyszenie Centrum Wsparcia Rozwoju zaprasza na darmowe zajęcia sportowo-rekreacyjne dla dzieci i młodzieży z lewobrzeża w ramach projektu „Toruńskie Lewobrzeże aktywne sportowo”.