Będą kolejne badania przy kompleksie Ducha Św. | www.torun.pl

9 lipca 2024 r. prezydent Torunia Paweł Gulewski ogłosił rozpoczęcie kolejnych badań terenu, na którym mogą znajdować się relikty dawnego klasztoru i kościoła Ducha Świętego. - Spodziewamy się tu naprawdę ciekawych odkryć. Dla Torunia i jego mieszkańców jest to bardzo ważne, bo w spokoju możemy odkrywać nasze najstarsze dziedzictwo - powiedział prezydent podczas briefingu prasowego.

Gmina Miasta Toruń podpisała umowę z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w sprawie przeprowadzenia interdyscyplinarnych badań archeologicznych przy kompleksie Ducha Św. Jest to konsekwencja porozumienia zawartego 8 marca 2024 r. pomiędzy miastem a uczelnią, które zakłada prowadzenie badań naukowych nad przeszłością Torunia, ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami, a także promocję wyników tychże badań i obiektów zabytkowych.

Porozumienie jest szczególnie ważne w związku z prowadzonymi na terenie miasta inwestycjami. Chodzi o to, aby nie ograniczać się tylko do badań ratowniczych, wynikających z potrzeby inwestycji, ale także prowadzić badania w miejscach, które pozwolą uzupełnić historię Torunia.

– Jest to pokłosie postanowień i zobowiązań, jakie Gmina Miasta Toruń poczyniła kończąc burzliwą przebudowę Bulwaru Filadelfijskiego - podkreśla prezydent Torunia Paweł Gulewski.

– Wszyscy wiemy, że żyjemy i pracujemy w pięknym mieście. Takie miejsce zasługuje na bardzo dobre interdyscyplinarne badania archeologiczne prowadzone na najwyższym poziomie - mówi prof. Wojciech Chudziak z Instytutu Archeologii Wydziału Nauk Historycznych UMK.

Zakres chronologiczny badań obejmie w szczególności okres od lokacji miasta i wzniesienia w tym miejscu pierwszego kościoła i szpitala, poprzez nadanie go benedyktynkom w 1311 r., aż do zniszczenia kompleksu przez Szwedów w 1655 r.

Przebadany zostanie teren pomiędzy budynkiem dawnych Koszar Racławickich, gdzie obecnie mieści się Hotel Bulwar, północną krawędzią nowo wybudowanej jezdni, drogą prowadzącą wzdłuż murów miejskich od Bramy Klasztornej w kierunku koszar oraz chodnikiem prowadzącym do Bramy Klasztornej w kierunku Wisły z wyłączeniem obszaru dawnego zbiornika gazowego. Łącznie 21 arów na gruntach należących do Gminy Miasta Toruń.

- Właśnie w północno-zachodniej części Bulwaru spodziewamy napotkać artefakty w postaci kompleksu Ducha Św., być może towarzyszącego mu cmentarza i wielu innych archeologicznych zdobyczy. Teren ten został wytypowany do prowadzenia badań archeologicznych już w spokoju, poza harmonogramem prac realizacyjnych, jeśli chodzi o inwestycję, która kilka miesięcy temu się zakończyła - zaznacza prezydent Gulewski.

W ramach umowy miasto zobowiązało się do przekazania UMK dotacji celowej w wysokości 500 000 zł brutto w latach 2024-2025. W 2024 r. dotacja wyniesie 350 000 zł, a w roku następnym 150 000 zł.

Uniwersytet Mikołaja Kopernika wystąpił już do Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu z wnioskiem o wydanie pozwolenia na badania wykopaliskowe i prawdopodobnie w ciągu kilku dni zespół prowadzony przez prof. dr hab. Wojciecha Chudziaka ruszy w teren i rozpocznie badania, które zakończą się w przyszłym roku.

- Mamy gotowy harmonogram, w ramach którego będziemy te prace prowadzić.  Nie wykluczamy, że będziemy chcieli w sposób trwały zabezpieczyć, ale również eksponować wszystko co uda się w tym obszarze wykopać - deklaruje prezydent Paweł Gulewski.

- Badania zostaną przeprowadzone przez przedstawicieli wielu dyscyplin naukowych, geografów, przyrodników, historyków, historyków sztuki, konserwatorów, także będzie to duży zespół badaczy, który mamy nadzieję, jak najszybciej wejdzie na teren kompleksu Ducha Św. - zakłada prof. Chudziak. - Jak wiemy, ślady architektury średniowiecznej zachowały się w stopniu bardzo dobrym. Dzięki naszym badaniom będziemy mogli więcej się dowiedzieć o dziejach tego bardzo ważnego historycznego dla Torunia miejsca - dodaje.

Jak zaznacza profesor Chudziak, pierwszym celem badań jest odsłonięcie reliktów i ich przebadanie, a następnie wykonanie pełnej analizy i opracowania źródeł. - Wtedy zastanowimy się nad formami uspołecznienia i popularyzowania wiedzy na temat tego miejsca. Będziemy stosować najnowocześniejszą metodykę, badania będzie prowadził Instytut Archeologii, przy pełnej współpracy z Muzeum Okręgowym w Toruniu i kierowanym przez prof. dr. hab. Krzysztofa Mikulskiego Zespołem do Badań Średniowiecznego i Nowożytnego Torunia. Jakie będą ostateczne wyniki, tego nie wiemy. Archeologia jest nieprzewidywalna. Musimy to wszystko odsłonić, żeby dopiero móc wyciągnąć wnioski. 

Prace będą prowadzone w sposób jak najbardziej transparentny. - Będzie tutaj ażurowy płot, przez który będzie można wszystko zobaczyć co się na terenie wykopalisk dzieje. Niczego nie będziemy ukrywać, a wręcz odwrotnie, myślimy o tym, żeby zorganizować dni otwarte dla mieszkańców Torunia, w trakcie których opowiemy o aktualnych wynikach badań. Opinia publiczna na bieżąco będzie dowiadywać się jak przebiegają badania i jakie są ich efekty.

Program prac ze strony naukowców z UMK obejmuje: eksplorację wykopaliskową na powierzchni około 5-6 arów; wykonanie dokumentacji stratygrafii kulturowej oraz reliktów zabudowy, w tym architektury drewnianej i murowanej z zastosowaniem tradycyjnych i nowoczesnych metod; wykonanie analizy źródeł archiwalnych (pisanych, kartograficznych i ikonograficznych) wraz z opracowaniem źródeł archeologicznych; datowanie specjalistyczne (dendrochronologia i analizy radiowęglowe); konserwację przedmiotów zabytkowych wykonanych z surowców organicznych, ceramicznych i metalowych (w tym zakup środków i materiałów do konserwacji); zabezpieczenie terenu badań, zasypanie i uporządkowanie Terenu po zakończeniu badań; wynajem sprzętu (w tym transport ziemi); działania promocyjne i informacyjne oraz zarządzanie projektem.

Program badań interdyscyplinarnych kompleksu Ducha Św. w Toruniu jest dostępny pod linkiem: https://www.archeologia.umk.pl/?id=34828

Fot. © UMT 2024, autor: Sławomir Kowalski, licencja: CC BY-NC 4.0