Pamięci prof. Iwanowskiej

W niedzielę, 16 maja 2021 r. będziemy obchodzić 22. rocznicę śmierci Honorowej Obywatelki Torunia, prof. Wilhelminy Iwanowskiej. Przedstawiciele władz miasta złożyli w piątek, 14 maja wiązankę na grobie pani profesor na cmentarzu św. Jerzego.

Hołd prof. Iwanowskiej złożyli zastępca prezydenta Paweł Gulewski oraz radny Wojciech Klabun.

Profesor Wilhelmina Iwanowska (1905-1999) urodziła w Wilnie. Tam też ukończyła gimnazjum i liceum SS Nazaretanek. Ciekawość wszechświata skierowała ją na studia z zakresu astronomii, które podjęła na Uniwersytecie Stefana Batorego. Od 1927 r. pracowała w Obserwatorium Astronomicznym USB, zorganizowanym i kierowanym przez prof. Władysława Dziewulskiego. W 1937 r. uzyskała habilitację.

Jej wspaniale zapowiadającą się karierę naukową przerwał wybuch wojny. Zmuszona przez ciężkie okupacyjne warunki do podejmowania różnych prac, jednocześnie uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Po zajęciu przez Armię Czerwona Wilna, a następnie "repatriacji" jego polskich mieszkańców, prof. Iwanowska wspólnie z kolegami z USB znalazła się w Łodzi. Stąd komunistyczne władze planowały rozesłać niewygodnych dla nich naukowców do różnych uczelni. Profesorowie wileńscy, z Władysławem Dziewulskim na czele postanowili jednak nie ulegać, lecz wspólnie stworzyć nową uczelnię wyższą kontynuującą tradycję ukochanej wileńskiej Alma Mater. Ich wybór padł na Toruń, sławny tradycją miasta rodzinnego największego z astronomów. Tak los związał prof. Iwanowską z grodem Kopernika.

Stała się ona nie tylko współzałożycielką Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ale także razem z prof. Dziewulskim "toruńskiej szkoły" astronomii i radioastronomii. Szkoły, która ponownie przypomniała światu kopernikańską sławę Torunia, i wykształciła rzesze wybitnych uczniów zajmujących dziś stanowiska profesorów w uczelniach w wielu krajach. Badania i prace naukowe prof. Wilhelminy Iwanowskiej na temat astronomii gwiazdowej przyniosły jej sławę wybitnego naukowca. O tym, jak wielkim autorytetem w świecie astronomii cieszyła się prof. Iwanowska świadczą liczne zaproszenia na wykłady na uczelniach europejskich i amerykańskich oraz fakt powierzenia jej funkcji wiceprezesa Międzynarodowej Unii Astronomicznej.

Prof. Wilhelmina Iwanowska była także członkiem rzeczywistym PAN oraz wielu towarzystw naukowych na całym świecie, a także doktorem honoris causa trzech uniwersytetów (University of Leicester w Anglii, University of Manitoba w Winnipeg w Kanadzie oraz rodzimego UMK). Honorowe obywatelstwo przyznało jej kanadyjskie miasto Winnipeg. Prof. Iwanowska była także założycielką Oddziału Toruńskiego Centrum Astronomicznego PAN.

31 lipca 1997 r. Rada Miasta Torunia podjęła jednomyślnie uchwałę o przyznaniu prof. Wilhelminie Iwanowskiej tytułu honorowego obywatela. Uroczystość wręczenia tej godności miała miejsce podczas uroczystej sesji rady miejskiej w Dworze Artusa 25 września tego samego roku.

Fot. Lech Kamiński