„Wędrówki rodzinne z PTTK” | www.torun.pl

Od 20 lipca do 3 sierpnia 2024 r. Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza mieszkańców miasta i regionu do udziału w kolejnych wyprawach krajoznawczo-pieszych w ramach popularnego cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”. 

20 lipca o godz. 9.34 z dworca PKP Toruń Główny nastąpi wyjazd do Otłoczyna. Dojazd autobusami 40 i 131. Trasa wyprawy będzie wiodła ze stacji PKP Otłoczyn, poprzez cmentarz ewangelicki, obrzeżami poligonu artyleryjskiego, do Brzozy, z zakończeniem w Czerniewicach. Długość trasy do przejścia wyniesie około 10 km. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Tadeusz Perlik.

Brzoza – Pierwszym znanym właścicielem wsi był Sasin Januszowic. W 1250 r. książę kujawski i łęczycki Kazimierz potwierdził biskupowi włocławskiemu Michałowi jego własność na terenie księstwa – m.in. Straszewo, Turzno, Raciąż, Psiarzewo, Otłoczyn, Sitno, Złotorię, Brzozę oraz Złotorię. Do rozbiorów wieś wchodziła w skład dóbr biskupów włocławskich. W 1615 r. bp włocławski podpisał kontrakt  lokacyjny dla osadników olęderskich na ostrów wiślany koło Brzozy, a w 1738 r. przedłużył go następny biskup kujawski Krzysztof Szembek, który dodatkowo w 1737 r. zasiedlił mennonitami wieś Brzozę. W 1775 r. w Brzozie było 10 domów, a wieś należała do klucza raciąskiego dóbr ziemskich biskupów włocławskich oraz do parafii słońskiej. Dobra raciąskie wraz z Brzozą w okresie napoleońskim zostały nadane przez Napoleona – francuskiemu marszałkowi Soult, a od 1813 r. przyłączone do Skarbu Królestwa Polskiego.

Ciekawostki krajoznawcze: we wsi zachowana zabudowa z okresu osadnictwa olenderskiego z XIX wieku; budynek stacji kolejowej z XIX wieku; cmentarz ewangelicki z 2. połowy XIX wieku. Katastrofa kolejowa. Między stacjami kolejowymi Otłoczyn – Brzoza w dniu 19 sierpnia 1980 r. miała miejsce największa w kraju katastrofa kolejowa.  O godz. 3.55 na dworzec PKP – Toruń Główny wjechał pociąg relacji: Kołobrzeg – Warszawa. Odczepiono od niego dwa wagony i podłączono do składu nr 51130 relacji Toruń – Łódź Kaliska, który wyruszył o godz. 4.18 do Łodzi. Pociąg był opóźniony, ponieważ czekał za kołobrzeskim. O godz. 4.20 z bocznicy w Otłoczynie wyruszył nie zatrzymując się przed znakiem „Stop” pociąg towarowy nr 11599, który zniszczył blokadę zwrotnicy i po niewłaściwym torze podążał w kierunku Torunia. Około godz. 4.30 oba pociągi zderzyły się (osobowy jechał 80 km/h, a towarowy około 33 km/h). Pierwszy wagon pociągu osobowego został doszczętnie zmiażdżony. Na miejscu zginęło 65 osób, dwie kolejne zmarły w wyniku odniesionych ran. W miejscu tragedii powstał pomnik z symbolicznym odcinkiem toru kolejowego i tabliczkami z nazwiskami ofiar.

Kolejna wyprawa wyruszy 27 lipca o godz. 7.38 z dworca PKP Toruń Wschód do Grzywny. Trasa wędrówki będzie wiodła z Grzywny, przez Mirakowo, Grodno, Zalesie, Pluskowęsy, do Chełmży, skąd powróci pociągiem. W przypadku odpowiedniej pogody, przewiduje się kąpiel w jeziorze. Trasa będzie liczyła około 18 km długości. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Jacek Orłowski.

Zalesie – miejscowość położona na wschód od Chełmży o metryce starożytnej. Zabudowa wsi dochodzi do wschodniego krańca Jeziora Chełmżyńskiego. Wzmiankowana w 1415 r. (Zalisch), kiedy to Ticze z Zalesia sprzedał swój majątek niejakiemu Wilke Stollemu. W 1489 r. zakończył się spór właścicieli Zalesia, Mirakowa, Zęgwirtu i Grzywny z kapitułą chełmżyńską o prawo połowu ryb w Jeziorze Chełmżyńskim. Sześć lat później król Jan Olbracht potwierdził właścicielom wsi prawo do wolnego rybołówstwa w jeziorze. W 1538 r. król Zygmunt I Stary nadał Ludwikowi Zaleskiemu przywilej na wieś Zalesie. W 1600 r. wieś posiadała trzech właścicieli braci: Andrzeja, Łukasza i Tomasza Zaleskich. W połowie XVII wieku w Zalesiu istniały dwa dwory, z których jeden należał do Macieja Zaleskiego. Od 1777 r. właścicielem majątku Zalesie był Antoni Putkammer – Kleszczyński, a od 1781 r. Jakub Nostitz – Jackowski. Od 1792 r. majątek należał do rodziny Kalksteinów, właścicieli pobliskich Pluskowęsów. W 1925 r. właścicielem był Karol Mellin, spoczywający na przykościelnym cmentarzu w Grzywnie. W latach 1870, 1878 oraz 1886 na terenie wsi dokonano znalezisk archeologicznych, m.in. mogił kamiennych z popielnicami oraz grobów podkloszowych, z których część trafiła do muzeum Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Ciekawostki krajoznawcze: dwór z początku XX wieku w otoczeniu parku dworskiego z tego samego okresu. Drewniana chata z końca XIX wieku. Przez miejscowość przebiega znakowany szlak turystyczny, pieszy, w kolorze zielonym; rozpoczynający się i kończący w Chełmży. Jego długość wynosi 44 km. Nad jeziorem wśród zadrzewień znajduje się skupienie trzech wierzb o pierśnicy 462 – 530 cm, wysokich na 19 – 22 metry, objęte statusem pomnika przyrody ożywionej.

Z kolei 3 sierpnia 2024 o godz. 8.47 z dworca PKP Toruń Wschód nastąpi wyjazd pociągiem do Konotopia (kierunek Lipno). Trasa wędrówki będzie wiodła z Konotopia, przez Trzebiegoszcz, do Lipna i będzie miała około 12 km długości. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej Hanna Czech.

Lipno – Miasto geograficznie jest położone w obrębie Pojezierza Dobrzyńskiego, natomiast historycznie na ziemi dobrzyńskiej. Przez miasto przepływa rzeka Mień, której początek znajduje się koło jeziora Likieckiego na zachód od Skępego. Lipno posiada około 16.000 mieszkańców. W 1349 r. na zamku w Bobrownikach książę łęczycki i dobrzyński Władysław zwany Garbatym nadał Mikołajowi Rudnikowi przywilej na lokację miasta Lipna na prawie chełmińskim z obszarem 26 włók (tj. 430ha) oraz prawo sądownictwa w mieście. Wójt – zasadźca otrzymał dodatkowo od księcia 12 włók wolnych od zobowiązań. Jest pewne, że przed 1349 r. istniał w tym miejscu gród - jeden z ośrodków administracyjnych ziemi dobrzyńskiej. Od 1371 r. Lipno było stolicą powiatu lipnowskiego. W lipnowskim dworze obronnym często przebywała księżna dobrzyńska Małgorzata, wdowa po księciu Kazimierzu. Od tego czasu miasto zyskało na znaczeniu, bowiem tu odbywały się sejmiki szlacheckie oraz sądy ziemskie. Miasto rozwinęło się również jako ośrodek rzemieślniczy promieniejący na całą okolicę. Z księgi podatkowej za 1564 r. dowiadujemy się, że w mieście było 21 szewców, 13 piekarzy, 10 rzeźników, 7 garncarzy, 11 kowali, 9 krawców oraz 5 sukienników. W 1422 r. król Władysław Jagiełło w zamian za wyrządzone miastu szkody postanowił doposażyć Lipno 60 włokami ziemi oraz kilkuletnim uwolnieniem od wszelkich służebności. Kolejne przywileje: króla Zygmunta Starego z 1519 r. – obniżający  mieszczanom lipnowskim roczną opłatę oraz króla Stanisława Augusta z 1790 r.– nadający miastu prawo cotygodniowego targu (w piątek) i przeprowadzenia 12 jarmarków rocznie. Od XVII wieku Lipno wraz z całą ziemią dobrzyńską podupadło i zubożało. Wojny zwłaszcza szwedzkie i związane z nimi przemarsze i kontrybucje doprowadziły do wyludnienia wsi i miast ziemi dobrzyńskiej a utrwaliły je klęski żywiołowe i epidemie. Od 1793 r. miasto znalazło się pod zaborem pruskim, potem na krótko w latach 1807 – 1815 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 r. w zaborze rosyjskim (Królestwo Polskie). W 2. połowie XIX wieku zaczęła rosnąć liczba mieszkańców miasta osiągając w 1878 r. liczbę 7.000 oraz w 1939 r. około 12.000. W okresie I wojny światowej została zbudowana linia kolei wąskotorowej z Lipna do Lubicza, którą w 1937 r. przebudowano na normalnotorową i przedłużono do Torunia. W Lipnie urodzili się m.in. Wincenty Rapacki (1840 – 1924) - aktor i reżyser teatralny oraz Apolonia Chałupiec, znana jako – Pola Negri (1897 – 1987), słynna aktorka filmu niemego.